Białowieski Park Narodowy to jeden z 23 polskich parków narodowych, został utworzony w 1932 roku. Co w rezultacie daje mu miano najstarszego parku narodowego w Polsce i jednego z pierwszych w Europie. Obejmuje obszar najlepiej zachowanego fragmentu Puszczy Białowieskiej, a więc ostatniego w Europie obszaru lasu pierwotnego. Bez wątpienia znaczącym elementem są żubry. To licząca kilkaset sztuk populacja, stanowiąca największą na świecie wolnościową populację żubrów. Nie bez powodu Białowieski Park Narodowy ma w swoim logo żubra.
Pierwszą, rodzinną wycieczkę do BPN-u odbyliśmy w 2015 roku, lecz z czasem zatęskniliśmy za Białowieżą. W wakacje 2022 postanowiliśmy ponownie zawitać na Podlasie i bliżej przyjrzeć mu się. Poznając nowy region odwiedzamy jego najciekawsze miejsca, zarówno te dobrze wszystkim znane, ale również te mało popularne. Poniżej przedstawiamy Wam naszą propozycję wypoczynku w Białowieskim Parku Narodowym. Znajdziecie mapę wraz ze spisem treści. Dodatkowo do planu załączyliśmy dwie dodatkowe atrakcje, ale o nich dowiecie się więcej w dalszej części wpisu.
- Park Pałacowy i Dworek Gubernatora Grodzieńskiego w Białowieży
- Cerkiew pod wezwaniem świętego Mikołaja w Białowieży
- Stacja kolejowa Białowieża towarowa
- Skansen Architektury Drewnianej Ludności Ruskiej Podlasia
- Kładka Żebra Żubra
- Geometryczny Środek Puszczy Białowieskiej
- Miejsce Mocy w Puszczy Białowieskiej
- Rezerwat Pokazowy Żubrów
- Szlak Dębów Królewskich
- Carska Tropina
- Kolejka wąskotorowa Hajnówka-Topiło
- Skit Świętych Antoniego i Teodozjusza Pieczerskich w Odrynkach
- Ruiny kościoła św. Antoniego w Jałówce
Park Pałacowy i Dworek Gubernatora Grodzieńskiego w Białowieży
Park Pałacowy w Białowieży swoje dzieje rozpoczął już na przełomie XIX i XX wieku, wokół wznoszonej w latach 1889 – 1894 myśliwskiej rezydencji carów Rosji. Głównym miejscem rezydencji był pałac, który spłonął w 1944 roku. Pozostała po nim jedynie tzw. brama kuchenna.
Najstarszym jednak obiektem w polskiej części Puszczy Białowieskiej (i na terenie Parku Pałacowego) jest Dworek Gubernatora Grodzieńskiego, powstały w 1845 roku. Postawiono go w miejscu, gdzie wcześniej znajdował się dwór Augusta III Sasa. Miejsce to odwiedzało wiele ważnych osobistości – pierwszym gościem był ponoć generał-gubernator Fiodor J. Mirkowicz, a w 1860 roku pojawił się tutaj nawet sam Aleksander II. Samo miejsce odwiedzał car, wielcy książęta i ich goście na czas polowań. Dziś w budynku mieści się Ośrodek Edukacji Przyrodniczej Białowieskiego PN.
Warto tutaj również zajrzeć by zrobić sobie zdjęcie z żubrem umieszczonym nieopodal dworku 🙂
Cerkiew pod wezwaniem świętego Mikołaja w Białowieży
Białowieska cerkiew powstała pod koniec XIX wieku z inicjatywy cara Aleksandra III. Obecny budynek cerkwi wzniesiono w miejscu drewnianej cerkwi pochodzącej z I połowy XIX wieku, którą potem przeniesiono do Trześcianki. Przez długi czas Cerkiew pw. św. Mikołaja była uważana za najpiękniejszą w całej guberni grodzieńskiej.
Jako, że od 1888 Puszcza Białowieska należała do prywatnych dóbr carskich gdzie władca przebywał w trakcie przyjazdów na polowania konieczna była budowa świątyni, która spełniałaby funkcję carskiej cerkwi. W tym celu sprowadzono Niemca z Górnego Śląska, który wyrabiał cegły na miejscu. Ściągnięto z Petersburga ikonostas z chińskiej porcelany. Wszelkie prace zakończono przed wizytą w Białowieży następcy Aleksandra III – cara Mikołaja II. Mimo licznych przeszkód związanych z konfliktami zbrojnymi i tragicznymi losami, cerkwi udało się przetrwać do dnia dzisiejszego.
Stacja kolejowa Białowieża towarowa
Stację kolejową Białowieża Towarowa wybudowano w 1903 roku na linii Bielsk Podlaski-Białowieża. W celu odciążenia dworca osobowego Białowieża Pałac. Do kompleksu dworcowego należał: budynek dworca (drewniany obiekt usytuowany na jednej kondygnacji), cztery budynki magazynowe, budynek WC, budka dróżnika, domy i zabudowania przeznaczone dla pracowników kolei, dwa żurawie wodne oraz wieża ciśnień. Do czasów współczesnych zachowały się tylko nieliczne z nich, w tym najlepiej zachowany budynek dworcowy. Zbudowany w 1903 roku na potrzeby cara Mikołaja II.
Pierwszy pociąg wiozący cara i najważniejszych gości przybył do Białowieży (Pałacowej) 9 września 1897 roku. Linia ta przeznaczona była głównie dla zaproszonych gości na uroczyste polowania. W tym samym czasie Białowieża Towarowa pełniła rolę pomocniczą względem stacji Białowieża Pałacowa. Ciekawostką jest fakt, iż obecnie na stacji Białowieża Towarowa funkcjonuje Restauracja Carska, która oferuje nocleg w wieży ciśnień lub jednym z wagonów carskich.
Skansen Architektury Drewnianej Ludności Ruskiej Podlasia
Dla fanów skansenów i sielskich krajobrazów polecamy odwiedzić tutejszy skansen, położony na obrzeżach Białowieży (adres: ul. Zastawa 66, 17-230 Białowieża). W ofercie skansenu znajdziemy dziewięć obiektów o zróżnicowanym stanie zachowania zgromadzonych na sporym obszarze. Do najciekawszych elementów muzeum można zaliczyć: wiatraki, pomost nad Narewką czy poszczególne budynki typowe wiejskie. Dużym atutem miejsca jest łatwa dostępność, to naszym zdaniem żywy skansen. Całość ze sobą współgra, zachowana została harmonia. To miejsce, w którym na własne oczy możemy ujrzeć uroki życia w tutejszych wsiach. Ceny biletów to 6 zł za bilet ulgowy i x zł za bilet normalny.
Kładka Żebra Żubra
Białowieski Park Narodowy posiada kilka ścieżek, najsłynniejszą z nich są Żebra Żubra. Trasa rozpoczyna się tuż obok Rezerwatu Pokazowego Żubrów, zatem przez około 4 kilometry mamy okazję poruszać się po drewnianych kładkach na podmokłych terenach Puszczy Białowieskiej. Spacer wśród olch, świerków, jesionów i lip, to możliwość zobaczenia różnorodności lasów białowieskich.
Ze względu na duże zainteresowanie ścieżka wielokrotnie ulegała zniszczeniu. Na szczęście w 2016 roku przeprowadzono gruntowne prace, które umożliwiły przyjemny spacer po nowych kładkach. Koniec ścieżki mieści się kilka kilometrów za Białowieżą, w kierunku wsi Budy. Białowieski Park Narodowy jest bezpłatny, nie płaci się za wstęp ani parkingi.
Kładkę można pokonywać w obydwu kierunkach, w zależności od waszych preferencji, współrzędne obydwu parkingów:
- przy Pokazowym Rezerwacie Żubrów: N 52.70378, E 23.79538
- na obrzeżach miejscowości Białowieża: N 52.70382, E 23.82971
Geometryczny Środek Puszczy Białowieskiej
Białowieski Park Narodowy jest jednym z kilkunastu polskich parków narodowych, z tym, że jedynie 42% całej Puszczy Białowieskiej leży po stronie naszego kraju. W ubiegłym wieku postanowiono wyznaczyć geometryczny środek Puszczy Białowieskiej, jadąc od strony Hajnówki do Białowieży. Wzdłuż drogi nr 689, przed wjazdem do miasta po lewej stronie ukryty jest głaz narzutowy. Co ciekawe głaz ten należy do największych znalezionych tworów przyrody w rejonie Puszczy Białowieskiej. Przy symbolicznym pomniku umiejscowiono tablice informacyjne, mapę Puszczy Białowieskiej oraz ławki do odpoczynku.
Miejsce Mocy w Puszczy Białowieskiej
Magiczne miejsca od zawsze wzbudzały zainteresowanie wśród ludzi. Miejsca mocy to lokalizacje wyróżniające się występowaniem pozytywnych wibracji, korzystnie wpływających na zdrowie człowieka. Tutejsze miejsce mocy do dzisiaj jest pełne tajemnic i nierozwiązanych do końca zagadek. Na jego terenach znajduje się pełno przedziwnie uformowanych drzew, głogów i dzikich grusz. Wrażenie robią także licznie nagromadzone różnej wielkości i kształtu skały. Są przypuszczenia, że w tym miejscu znajdowało się miejsce kultu dawnych Słowian. Wtajemniczeni mieli swoją mocą powstrzymywać wrogów i złe moce.
Do Miejsca Mocy udajemy się z parkingu leśnego. Do pokonania mamy łącznie około 2 kilometry trasy w obie strony. Na ścieżce znajdują się znaki, więc na pewno się nie zgubicie. Ciekawostką dla osób, które odwiedziły to miejsce kilka lat temu, jest fakt, iż na sąsiadujących torach poruszały się niegdyś drezyny turystyczne. Obecnie tory zarosły, a ślad po pojazdach zniknął.
Rezerwat Pokazowy Żubrów
Rezerwat Pokazowy Żubrów z pewnością możemy zaliczyć do grona atrakcji cieszących się dużym zainteresowaniem wśród turystów. Niemalże każda wycieczka kierująca się do Białowieży odwiedza obowiązkowo rezerwat. W warunkach zbliżonych do naturalnych można podziwiać największych przedstawicieli ssaków Puszczy Białowieskiej. Są to: żubr, sarna, dzik, jeleń, łoś, żubronie (krzyżówka żubra z krową), koniki polskie typu tarpan. Do grona drapieżników możemy zaliczyć wilki i rysie.
Aby dostać się do Rezerwatu Pokazowego Żubrów należy jechać drogą wojewódzką nr 689 z Hajnówki do Białowieży, a potem skręcić w lewo. Dokładne współrzędne parkingu to: N 52.70378, E 23.79538. Idąc w stronę wejścia mijamy stoiska z pamiątkami i regionalnymi wyrobami. Po kupieniu biletów (10 zł ulgowy, 16 zł normalny, stan na lipiec 2022 r.) udajemy się w stronę dużych zagród. Podziwianie zwierząt w ich półnaturalnym środowisku ułatwiają specjalne wzniesienia, wiaty czy też tabliczki informacyjne.
Szlak Dębów Królewskich
To kolejna ścieżka edukacyjna w Białowieskim Parku Narodowym, nieco różniąca się od kładki Żebra Żubra. Prowadzi wśród kilkudziesięciu wiekowych dębów, z czego wszystkie z nich zostały nazwane imieniem królów polskich i książąt litewskich, którzy niegdyś spotykali się w Puszczy Białowieskiej na polowaniach. Jest to o tyle ciekawe, że przechodząc koło majestatycznych dębów można poznać ich imiona, dodatkowo na tabliczkach pokazany jest obwód, wysokość jak i szacowany wiek. A dęby te mają czym się pochwalić. Ich wiek bowiem oscyluje między 150 a 500 lat, więc z pewnością choć część z nich pamięta czasy średniowiecznych władców Polski i Litwy.
Wstęp na tą niespełna kilometrową kładkę jest płatny. Jest to jednak symboliczna kwota – za spacer zapłacimy zaledwie kilka złotych.
Carska Tropina
Przemierzając Białowieski Park Narodowy pragnęliśmy skupić się również na atrakcjach mniej znanych, o których wielu z Was mogło nie słyszeć. Szlak Carska Tropina mieści się w północnej części parku narodowego, kilka kilometrów od Szlaku Dębów Królewskich, w okolicy miejscowości Narewka. Początek szlaku mieści się koło dawnej składnicy drewna przy torach leśnej kolejki wąskotorowej. Zostawiamy samochód na dużym parkingu leśnym przed Kosym Mostem (GPS: N 52.79888, E 23.81245). Na miejscu mieści się wiata turystyczna i tablice informacyjne wokół. Ważną informacją dla osób pasjonujących się karawaningiem może okazać się fakt, że zabroniony jest tu postój od godzin wieczornych, aż do godzin porannych, co oznacza zakaz noclegownia.
Z parkingu ruszamy w lewą stronę, w kierunku drewnianych znaków. Podążamy usypaną, szeroką ścieżką, do momentu aż ujrzymy drewnianą wieżę widokową. Z góry rozciągają się ładne widoki na polanę nad rzeką Narewką. Jest to idealny punkt do obserwacji ptaków czy większych ssaków. Przy wieży skręcamy w lewo i podążamy podmokłą ścieżką. W lipcu udało nam się bez większych przeszkód ją pokonać, lecz w okresach bardziej deszczowych przebrnięcie przez ten fragment nie zostawi na Was suchej nitki.
Idąc dalej dochodzimy do głównej drogi leśnej, skręcamy w lewo. W oddali już widzimy parking, czyli miejsce, z którego startowaliśmy. Cała pętla ma około 3 km długości. Jej pokonanie zajmie około godziny, lub dłużej w zależności od tempa spaceru oraz czasu poświęconego przy wieży i w trakcie trasy.
Kolejka wąskotorowa Hajnówka-Topiło
Każda kolej ma swoją historię, zazwyczaj związaną z przewozem różnego rodzaju surowców. Kolejka w Puszczy Białowieskiej nie odbiega od normy. Już w 1916 roku – wtedy pod wojskowym zarządem niemieckim – służyła do wywózki drewna z lasu. Przez wiele lat trwał intensywny wyrób drewna. W 1929 roku zarząd nad kolejkami przejęła Dyrekcja Lasów Państwowych w Białowieży, jednak nie na wiele się to zdało, gdyż już po 10 latach Puszczę Białowieską przejęli Rosjanie, a 2 lata później – Niemcy. W 1944 roku zaczęto usuwać zniszczenia, jednak z biegiem lat kolej przestawała odgrywać tak wielką rolę, jaką pełniła w poprzednich latach. I tak to od 1991 roku kolejka leśna pełni rolę wyłącznie turystyczną, na trasie Hajnówka-Topiło (11 km).
Sam przejazd trwa godzinę. Kolejną godzinę spędzamy nad Jeziorem Topiło, a potem tylko powrót, który również zajmuje około godziny. Godziny odjazdów i cennik warto sprawdzać na bieżąco na stronie kolejki .
Skit Świętych Antoniego i Teodozjusza Pieczerskich w Odrynkach
W miejscowości Odrynki, położonej w sąsiedztwie rzeki Narew mieści się jedyny w Polsce prawosławny skit, czyli inaczej pustelnia. Inicjator powstania skitu – Jerzy Giba w 2008 roku odrzucił wybór na biskupa pomocniczego diecezji przemysko-nowosądeckiej. Pozbawiono go później funkcji przełożonego monasteru w Supraślu. Potem z inicjatywy ks. Archimandryty dr. Gabriela w 2009 roku powstał Skit Świętych Antoniego i Teodozjusza Pieczerskich. Zakonnik zasłynął ze swych wyjątkowych zdolności leczenia ziołami. Odrynki jak się potem okazało nie były przypadkowym wyborem. W tejże miejscowości w I połowie XVII wieku istniał prawosławny klasztor Wniebowstąpienia Pańskiego.
Według części badaczy w tych okolicach w XVI wieku istniały już skity. W tym miejscu znaleziono pozostałości kamiennych fundamentów i stare naczynia. Do pustelni można podjechać samochodem lub udać się pieszo 800-metrową drewnianą kładką. Taki spacer przenosi nas w inny świat i pozwala na chwilę oderwać się od zgiełku cywilizacji. Współrzędne geograficzne to: E 23.617868, N 52.933459. W skicie mile widziani są nie tylko prawosławni. Mnisi przyjmą każdego serdecznie i z uśmiechem na ustach.
Ruiny kościoła św. Antoniego w Jałówce
Jałówka ma burzliwą historię, o której świadczą chociażby okoliczności i trudy związane z powstaniem kościoła św. Antoniego. Ta przygraniczna miejscowość w XIX wieku była pod panowaniem władz carskich. Dążyli oni do nawrócenia ludności na prawosławie i dlatego odebrali mieszkańcom katolicką świątynię. Mimo represji mieszkańcy próbowali w dalszym ciągu starać się o pozwolenie na budowę własnego, katolickiego kościoła. I tak na początku XX wieku powołano parafię pw. św. Antoniego, co sprawiło, że funkcjonowały dwie parafie w Jałówce.
Niestety w 1944 roku wycofujące się z frontu wojska niemieckie “puściły z dymem” wieże kościoła, co mocno uszkodziło konstrukcję budynku. W 1957 roku zapadła decyzja o nieodbudowywaniu zburzonego kościoła i takim oto sposobem po dziś dzień mamy jedynie albo aż ruiny świątyni. W 2000 roku powstał zadaszony, polowy ołtarz w celu odprawiania jednej mszy odpustowej w roku.
Zwiedzając ruiny warto zwrócić uwagę na strzeliste okna zakończone ostrym łukiem czy kolumny, które świadczą o stylu neogotyckim.
Białowieski Park Narodowy to nie jedyny park narodowy w okolicy. Fanom spędzania czasu na świeżym powietrzu, blisko natury polecamy zajrzeć do naszych innych wpisów poświęconych pozostałym parkom położonym na terenie województwa podlaskiego. Są to: Narwiański Park Narodowy oraz Biebrzański Park Narodowy.
AUTOR: Zuzanna (15 lat) i Julia (17 lat)
Podobał Wam się wpis? Co myślicie o tych miejscach? A może macie jakieś sugestie? Koniecznie dajcie znać w komentarzach, to dla nas bardzo ważne 😊
