Kilka słów o tym jak znaleźliśmy się w Warce
Na początku września 2021 roku wybraliśmy się na 1 iCampowy Zlot Karawaningowy „Bez podziałów”, który odbywał się na kempingu nad Pilicą w Warce, nieopodal Warszawy. W międzyczasie postanowiliśmy także lepiej przyjrzeć się miasteczku i zobaczyć co ma w swej ofercie.
nasz zestaw na campingu w Warce pomost na Pilicy, w tle camping
Zwiedzanie rozpoczęliśmy od wizyty pod Browarem Wareckim, a skończyliśmy koło Gminnej Instytucji Kultury przy Pomniku Piotra Wysockiego. Możliwości zwiedzania jest kilka poniżej nasza propozycja spaceru po miasteczku:
Browar Warka -> Pomnik Lotników Polskich w Warce -> Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego i park w Winiarach -> ścieżka edukacyjno-przyrodnicza „W Dolinie Pilicy” -> Parafia Matki Bożej Szkaplerznej w Warce -> Kapliczka słupowa przy ul. Franciszkańskiej -> Kościół Rzymskokatolicki pw. Św. Mikołaja Biskupa -> Plac Stefana Czarnieckiego (Rynek) -> Pomnik Piotra Wysockiego
Jak się dostać do Warki i jak ją zwiedzać?
Do Warki najłatwiej dostać się samochodem. Warka znajduje się niedaleko drogi S7 łączącej północ Polski z południem (Gdańsk-Warszawa-Kraków). Można się tutaj też dostać pociągami czy busami. Atrakcje przez nas odwiedzone znajdują się w niedużych odstępach, a więc będziecie mogli przemieszczać się za równo pieszo jak i rowerem czy nawet samochodem, w zależności od waszych preferencji. Wspomnę tylko, że przy każdej z tych atrakcji znajdziecie miejsce, by zostawić samochód.
Informacje podstawowe o Warce i jej historii
Jak wiadomo Warka to jedno z niewielkich lecz sympatycznych miasteczek na Mazowszu. Nazwa wywodzi się prawdopodobnie od słowa “warzyć” związanego oczywiście z tutejszą produkcją piwa. Warto dodać, że niegdyś piwowarstwem zajmowała się tu znaczna część miejscowej ludności. Niektórzy twierdzą, że nazwa miasteczka ma związek z wyrazem “warować” i wiąże się ze średniowiecznym grodem, którego funkcją była obrona tych terenów.
Warka jest jedną z najstarszych miejscowości na Mazowszu a jej położenie jest nieprzypadkowe. Żyzne gleby, bliskość rzeki Pilicy i usytuowanie na szlakach komunikacyjnych i handlowych to niewątpliwie walory tego miejsca. Największy rozkwit Warki miał miejsce na przełomie XV i XVI wieku, w tamtym czasie prężnie rozwijało się szewstwo i piwowarstwo. Złote dekady dla miasta skończyły się w XVII wieku, kiedy to nastąpił upadek po bitwie ze Szwedami, rokoszu Mikołaja Zebrzydowskiego, licznych pożarach i życiu pod zaborami. Dalsze lata obfitowały w wydarzenia historyczne, w tym powstanie listopadowe czy powstanie styczniowe. Dopiero pod koniec XIX wieku miasto miało szansę na ożywienie gospodarcze. Powstało tu sporo zakładów rzemieślniczych, jednak tradycja warzenia piwa pozostała. Warto wspomnieć, że pierwsza i druga wojna światowa zrównały miasto z ziemią.
Najważniejszą postacią historyczną Warki jest z pewnością Kazimierz Pułaski – bohater Polski i Stanów Zjednoczonych. Inne osoby związane z Warką to Piotr Wysocki, bohater nocy listopadowej czy Adam Jarzębski, kompozytor i architekt baroku.
Szczegółowe informacje odnośnie atrakcji:
- Browar Warka
- Pomnik Lotników Polskich w Warce
- Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego i Park pałacowy w Winiarach
- Ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „W Dolinie Pilicy”
- Kościół pofranciszkański z zabudowaniami klasztornymi – Parafia pw. Matki Bożej Szkaplerznej i kapliczka słupowa przy ul. Franciszkańskiej
- Kościół farny pw. św. Mikołaja Biskupa
- Plac Stefana Czarnieckiego i Rynek
- Pomnik Piotra Wysockiego
- Co warto jeszcze zobaczyć w okolicy?
Browar Warka
Wielu Polakom Warka kojarzy się z piwem, nie raz się mówi, że Warka piwem stoi. Początki ważenia piwa sięgają tu XV wieku, kiedy to książę mazowiecki Bolesław IV nadał przywilej wareckim piwowarom. Browar w Warce powstał w 1975 roku, więc na tle większości Browarów grupy Żywiec jest bardzo młody. Tak jak w wielu polskich browarach tak i tu jest możliwość zwiedzanie. Zakład można odwiedzać w grupach zorganizowanych po uprzednim umówieniu terminu i godziny. Ciekawostką jest magiczne działanie wareckiego piwa, które ponoć uzdrowiło papieża Klemensa VIII.
“Legenda głosi, że piwo wyleczyło z choroby papieża Klemensa VIII. Jeszcze jako papieski nuncjusz zasmakował w piwie z Warki. Gdy ciężko zachorował, wzdychał „O santa piva di Polonia O santa birra di Warca!” (O święte polskie piwo! O święte piwo z Warki). Modlący się nad nim dostojnicy, powtórzyli za nim: „O Santa Piva, ora pro eo!” (Święta Piwo, módl się za nim!). Słysząc to, papież wybuchnął śmiechem, co pomogło w przezwyciężeniu choroby.”
Innymi popularnym zakładem w okolicy jest Warwin, przetwórnia zajmująca się produkcją napojów wysoko procentowych, ale także cydrów czy lemoniad. Dawnymi zakładami funkcjonującymi w Warce jest Fabryka Urządzeń Mechanicznych oraz Fabryka Okuć Budowlanych “Bracia Lubert”. Dlaczego dawnymi? Takowe zakłady już nie istnieją, nie przetrwały transformacji ustrojowej.
Pomnik Lotników Polskich w Warce
Zwiedzając Warkę lub nawet przez nią przejeżdżając mija się dwa ciekawe obiekty. Jednym z nich jest pamiątkowy pomnik – samolot Lim-2a – wzniesiony na cześć pierwszego bojowego lotu 1. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego “Warszawa”. 23 sierpnia 1944 roku piloci osłaniali działania lotnictwa szturmowego, które było odpowiedzialne za atakowanie wycofujących się się oddziałów niemieckich. Natomiast przy rondzie Jana Pawła II znajduje się pomnik zwany widelcem. Monument umieszczony na cześć polskich lotników walczących w czasie II wojny światowej.
Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego i Park pałacowy w Winiarach
Będąc w Warce, aż głupio nie zajrzeć do Pałacu Pułaskich oraz zabytkowego parku okalającego budynek. Dlaczego akurat w Warce, znajduje się muzeum poświęcone Kazimierzowi Pułaskiemu? W XVIII wieku pałac należał bowiem do ojca Kazimierza – Józefa Pułaskiego, który w owym czasie pełnił funkcję starosty wareckiego i pierwszego marszałka wojsk konfederackich. Wielokrotnie był odwiedzany przez wiele znanych osobistości, w tym: króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, Józefa Piłsudskiego, Ignacego Jana Paderewskiego, generała Stefana Roweckiego-Grota, generała Lucjana Żeligowskiego czy Władysława Szafera. Własność często zmieniała swych właścicieli, inicjatywa powstania muzeum pojawiła się na początku XX wieku.
Obecnie wnętrza są wypełnione zabytkowymi dziełami sztuki, meblami, mapami, porcelaną, bronią, tkaninami itd. Odnajdziemy tam także pamiątki związane z Kazimierzem Pułaskim oraz wieloma innymi Polakami, którzy emigrowali do Ameryki. Połączenie piękna przyrody (sąsiedniej Pilicy) i klasycystycznej architektury sprawia, że krótki spacer przeniesie nas w te odległe czasy.
kapliczka Najświętszej Marii Panny w zboczu skarpy
Ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „W Dolinie Pilicy”
Przechadzając się po parku pałacowym, warto zejść ścieżką kierującą w stronę Pilicy. To nie tylko zabytek kultury, lecz także niezwykłe bogactwo siedlisk przyrodniczych i populacji ptaków. Tutejsza roślinność jak i siedliska zwierząt podlegają ochronie. Cała ścieżka ma długość jedynie 600 metrów i zawiera 6 przystanków tematycznych. Jej początek jest tuż obok Pałacu w Winiarach, a koniec nad brzegiem rzeki. Tuż obok romantycznej kolumnady prowadzi dróżka w stronę ścieżki przyrodniczej.
początek ścieżki
Kościół pofranciszkański z zabudowaniami klasztornymi – Parafia pw. Matki Bożej Szkaplerznej i kapliczka słupowa przy ul. Franciszkańskiej
Kościół parafii Matki Bożej Szkaplerznej wzniesiono na przełomie XVII i XVIII wieku dla franciszkanów sprowadzonych do Warki. W jego wnętrzach obecnie można podziwiać wirydarz czyli czworoboczny dziedziniec i pomnik ku czci ks. Jerzego Popiełuszki. W kryptach pod kościołem spoczywają prochy książąt mazowieckich, m.in. Trojdana I czy Marianny z Zielińskich Pułaskiej, matki Kazimierza.
Naprzeciw budynku kościoła mieści się kaplica słupowa, postawiona w miejscu gdzie kiedyś stał kościółek św. Leonarda. W Warce mieściło się w przeszłości kilka kaplic słupowych, jest to związane z obrzędowością religijną zwłaszcza nabożeństwami majowymi.
Kościół farny pw. św. Mikołaja Biskupa
Historia kościoła sięga do XVI wieku, kiedy to drewniana świątynia otrzymała poświęcenie. Przebudowa w murowaną budowlę nastąpiła wiek później. Liczne wydarzenia w tym pożary czy wydarzenia historyczne powodowały, że kościół niszczał i wielokrotnie konieczny był jego remont czy odbudowa. U podnóża kościoła mieści się studnia nazywana także „Dziekanką”, która w przeszłości zaopatrywała miasto w wodę. Ponoć woda ta ma magiczną moc, po jej wypiciu z pewnością powrócicie jeszcze do Warki.
Plac Stefana Czarnieckiego i Rynek
Rynek będący symbolem całego miasta powstał w latach 40. XVIII wieku. Ciekawostką jest fakt, że nieistniejący już dziś ratusz w 1742 roku wyremontował ojciec Kazimierza Pułaskiego – starosta warecki Józef. Budynek uległ zniszczeniu w czasie II wojny światowej. Obecnie na Rynku mieści się wystawa poświęcona historii Warki oraz mapy Polski z przeszłości.
Pomnik Piotra Wysockiego
Warka kojarzona jest nie tylko z rodziną Pułaskiego. W Winiarach urodził się Piotr Wysocki, który spędził tutaj dzieciństwo. To Wysocki 29 listopada 1830 roku rozpoczął zryw niepodległościowy zwany powstaniem listopadowym. Po upadku powstania trafił do niewoli i został zesłany na ciężkie roboty na Syberię. Jednak w 1857 roku powrócił do swojego rodzinnego miasta. Ówcześni mieszkańcy podarowali bohaterowi dom przy ulicy Wójtowskiej, w którym spędził resztę swojego życia.
Co warto jeszcze zobaczyć w okolicy?
Przez Warkę przepływa znana dobrze kajakarzom Pilica. Fanom sportów na wodzie polecamy serdecznie wybrać się na jedną z tras spływowych. W ofercie jest kilka opcji, na pewno coś dla siebie znajdziecie.
Pilica, w tle most kolejowy Zuzia na pomoście
Jadąc w stronę Warszawy wzdłuż Wisły, warto zatrzymać się w Czersku. Zamek w Czersku, bo o nim mowa to dawna siedziba książąt mazowieckich oraz własność królów polskich.
AUTOR: Julia (16 lat)
Podobał Wam się wpis? Co myślicie o tym miejscu? A może macie jakieś sugestie? Koniecznie dajcie znać w komentarzach, to dla nas bardzo ważne 😊
Rewelacyjny wpis. Toż to przewodnik. Ogrom pracy. Czy można prosić więcej informacji o ścieżce edukacyjnej? Jestem pod wrażeniem.